Zarządzanie strategiczne powinno być podstawą funkcjonowania wszystkich firm. Na czym polega? Dlaczego warto je wdrożyć? Jakie są główne elementy zarządzania strategicznego? Tego i więcej dowiesz się w tym artykule.
Czego dowiesz się z artykułu?
Zarządzanie strategiczne – co to jest?
Zarządzanie strategiczne w kontekście menedżerskim jest dynamicznym procesem, który koncentruje się na formułowaniu i realizacji głównych celów oraz inicjatyw w ramach organizacji. W tym artykule omawiamy owo zagadnienie w kontekście biznesowym, dlatego zamiennie będziemy wykorzystywać także słowa „biznes” oraz „firma”, zamiast jedynie „organizacja”.
Strategiczne zarządzanie jest realizowane przez kierownictwo organizacji odpowiedzialne za reprezentowanie interesów udziałowców/właścicieli. Oceniają oni dostępne zasoby oraz zajmują się analizą zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych czynników wpływających na wyniki firmy.
Zarządzanie strategiczne w przedsiębiorstwie pozwala wyznaczyć jasny kierunek działania organizacji, określić cele, opracować politykę i plany działania, które pozwolą osiągnąć owe założenia, a także odpowiednio alokować zasoby.
3 elementy, na których opiera się zarządzanie strategiczne
W kontekście zarządzania strategicznego warto wspomnieć o Michaelu Porterze – profesorze Harvard Business School, który w ramach swojej pracy wniósł wiele w rozwój fundamentów i systemów modeli zarządzania strategicznego.
Według Portera proces zarządzania strategicznego powinien opierać się na 3 głównych elementach. Przyjrzyj się im bliżej:
-
Opracowanie wyróżniającej się i wartościowej pozycji rynkowej
Unikatowa pozycja rynkowa jest niezbędna dla organizacji, która chce się wyróżnić i zdobyć przewagę nad konkurencją. Z punktu widzenia zarządzania strategicznego osiągnięcie takiego celu wymaga opracowania produktów lub usług o szczególnych cechach, które przemawiają do określonej grupy docelowej. Może to obejmować ukierunkowanie się na słabo rozwinięte rynki, zapewnianie wyjątkowej obsługi klienta lub oferowanie innowacyjnych rozwiązań, które skuteczniej niż konkurencja rozwiązują problemy konsumentów.
-
Dokonywanie świadomych kompromisów
Zarządzanie strategiczne w dużej mierze sprowadza się do dokonywania trudnych wyborów dotyczących priorytetyzacji zasobów. Choć Twoja firma może mieć duże ambicje, to jednak nie będzie w stanie osiągać ponadprzeciętnych wyników w każdym aspekcie. Takie nierealistyczne dążenia często mogą prowadzić do nieoptymalnych wyników, a nawet zmarnowania zasobów.
Z drugiej strony dokonywanie świadomych kompromisów pozwala skupić wysiłki na obszarach, w których firma jest w stanie uzyskać najlepsze efekty i zdobyć przewagę konkurencyjną.
Jak ujął to Michael Porter:
Istotą strategii jest decydowanie o tym, czego nie robić.
-
Dbanie o spójność działań firmy, które wspierają i wzmacniają wybraną strategię
Realizacja strategii wymaga spójnego i skoordynowanego wysiłku w całej organizacji. Dostosowanie działań firmy oznacza, że wszystkie działy, zespoły i osoby rozumieją swoje role w większym planie oraz współpracują, aby osiągnąć wspólne założenia.
Osiągnięcie owego „dopasowania” wymaga wyznaczenia wspólnych celów, ustanowienia jasnych kanałów komunikacyjnych oraz promowania struktury, która wspiera wybraną strategię. Kiedy działania firmy są dobrze zintegrowane, prowadzi to do efektu synergii, dzięki czemu wszelkie zharmonizowane przedsięwzięcia firmy razem osiągają lepsze rezultaty, niż gdyby były realizowane osobno, według swoich indywidualnych założeń.
Dlaczego zarządzanie strategiczne jest ważne?
Istnieje wiele korzyści wynikających ze wdrożenia zarządzania strategicznego w firmie. Przyjrzymy się najważniejszym z nich:
Monitorowanie środków pieniężnych
Zarządzanie strategiczne pomaga przedsiębiorstwom kontrolować przepływ środków pieniężnych i mieć pewność, że zasoby finansowe, którymi dysponują, są wykorzystywane z myślą o długoterminowych celach.
Większe zyski
Gdy firma skutecznie wykorzystuje różne modele zarządzania strategicznego, jest w stanie lepiej gromadzić informacje zwrotne, co z kolei pomaga zrozumieć potrzeby klientów, a następnie poprawić swoją ofertę. Naturalnie przekłada się to na lepsze zyski.
Zapobieganie różnym problemom
Wdrożenie zarządzania strategicznego siłą rzeczy będzie wiązać się także z opracowaniem dodatkowych wewnętrznych procedur. Trzymanie się ich pomoże zidentyfikować pewne problemy zawczasu, jak i zmniejszy ryzyko powstania konfliktów interesów.
Lepsza perspektywa organizacyjna
Borykanie się z codziennymi wyzwaniami związanymi z działaniem firmy często sprawia, że pracownicy i kadra menedżerska skupiają się na pojedynczych problemach. Sprawdzone modele zarządzania strategicznego pozwalają jednak zminimalizować ten problem, gdyż pomagają uzyskać długoterminową perspektywę, dobierać priorytety i sprzyjać współpracy.
Usprawnienie procesu rekrutacyjnego
Jedną z zalet zarządzania strategicznego, którą łatwo przeoczyć, jest możliwość poprawy procesu zatrudniania. Gdy Twoja firma lepiej wie, jakie są jej plany oraz w jaki sposób zamierza je osiągnąć, łatwiej jej będzie ustalić, kiedy i jakich pracowników zatrudnić.
Zarządzanie strategiczne – jak wdrażane jest w praktyce?
Wdrożenie strategii zarządzania wymaga… także odpowiedniej strategii. Cały proces można podzielić na 3 etapy:
-
Wstępne sformułowanie strategii
Etap ten obejmuje zdefiniowanie misji, wizji i celów organizacji. Uwzględnia się wówczas środowisko wewnętrzne i zewnętrzne, dokonuje analizy szans oraz zagrożeń, ustala mocne i słabe strony organizacji oraz określa przewagę konkurencyjną.
Podczas tego etapu wykorzystuje się różne narzędzia zarządzania strategicznego jak analizę SWOT, zrównoważoną kartę wyników czy analizę PESTEL. Techniki te przybliżymy w dalszej części artykułu.
-
Implementacja strategii
Po wstępnym sformułowaniu strategii należy zacząć ją realizować. Warto wtedy zwrócić uwagę na następujące kwestie:
- Struktura organizacyjna – przyjrzyj się temu, jak wygląda struktura Twojej firmy. Czy wspiera nowo przybrane metody zarządzania strategicznego? Być może trzeba będzie zreorganizować zespoły, stworzyć dodatkowe role lub usprawnić procesy, aby mieć pewność, że wszyscy pracują na rzecz tych samych celów.
- Alokacja zasobów – ustal, jakie zasoby będą potrzebne, aby zrealizować strategię. Jak już wcześniej to omówiliśmy, pamiętaj, aby wybrać właściwe priorytety. Dzięki temu będziesz w stanie wykorzystać je maksymalnie skutecznie.
- Nadzorowanie zmian – wdrożenie nowej strategii czy wybranie lepiej zorganizowanego zarządzania strategicznego może być trudne. Dlatego należy zawczasu ustalić, jak pomóc innym pracownikom firmy w adaptacji, zapewniając przy tym odpowiednie wsparcie czy organizując w razie potrzeby szkolenia.
-
Ocena strategii i stała kontrola
Proces zarządzania strategicznego musi być stale nadzorowany, aby mieć pewność, że przynosi pożądane rezultaty. Warto wtedy zwrócić uwagę na następujące kwestie:
- Ustalenie KPI – aby móc monitorować, czy nowa strategia jest z powodzeniem realizowana, należy ustalić, jakie kluczowe wskaźniki wydajności mierzyć.
- Benchmarking – sprawdzaj, jak Twoje wyniki wypadają na tle standardów branżowych, najbliższej konkurencji, a nawet Twoich własnych wyników z przeszłości. Pomoże Ci to zidentyfikować obszary, w których masz przewagę, jak również te, gdzie musisz podjąć dodatkowe działania.
- Kontrola strategiczna i kontrola operacyjna – obserwuj ogólny obraz sytuacji (kontrola strategiczna) i codzienne operacje (kontrola operacyjna), aby upewnić się, że wszystko przebiega bez zakłóceń. Jeśli w ten sposób monitorujesz wszelkie etapy zarządzania strategicznego, łatwiej będzie zawczasu wykryć potencjalne problemy i podjąć odpowiednie działania, zanim przerodzą się one w coś poważniejszego.
Zarządzanie strategiczne – przydatne narzędzia i modele
Poszczególne etapy zarządzania strategicznego muszą być dostosowane do indywidualnych potrzeb danej firmy. Warto dlatego korzystać z różnych uniwersalnych narzędzi, które pomogą opracować odpowiedni plan:
Analiza SWOT
SWOT to skrót od:
- S – Strengths (silne strony),
- W – Weaknesses (słabe strony),
- O – Opportunities (szanse i okazje),
- T – Threats (zagrożenia).
Metoda ta to fundament zarządzania strategicznego. Pomaga wstępnie ocenić, jak firma może wykorzystać swoje mocne strony i ograniczyć ryzyko.
Analiza kluczowych kompetencji (core competency analysis)
Jeśli chcesz jeszcze dokładniej przeanalizować swoje mocne strony, przyjrzyj się temu, co można skategoryzować jako kluczowe kompetencje. Są to w skrócie wszelkie unikatowe cechy Twojej firmy/oferty, które pomagają wyróżnić się na tle konkurencji.
Analiza PESTEL
PESTEL to skrót od:
- P – Political (polityczne),
- E – Economic (ekonomiczne),
- S – Social (dpołeczne),
- T – Technological (technologiczne),
- E – Environmental (środowiskowe),
- L – Legal (prawne).
Z techniki tej warto skorzystać, gdy ustalane są wstępne etapy zarządzania strategicznego, jednak potrzebne jest uzyskanie szerszej skali.
Zrównoważona karta wyników (balance scorecard)
Gdy już ustaliłeś kluczowe cechy zarządzania strategicznego, to stawianie długoterminowych celów oraz ich dokładny pomiar. Właśnie w tym pomoże zrównoważona karta wyników.
Jej celem jest przełożenie misji i strategii przedsiębiorstwa na konkretne cele oraz system mierników. Ustala się je w 4 głównych kategoriach:
- Finansowej.
- Klienta.
- Procesów wewnętrznych.
- Infrastruktury i rozwoju.
Analiza luk (gap analysis)
Jeśli w ramach zarządzania strategicznego chcesz jeszcze lepiej stawiać odpowiednie cele, przeprowadź analizę luk. Metoda ta pomaga zidentyfikować różnice pomiędzy obecnymi wynikami, a pożądanym stanem w przyszłości.
Zazwyczaj taką analizę realizuje się w 4 głównych aspektach:
- organizacja (np. dział HR),
- kierunek biznesowy (np. dywersyfikacja produktów),
- procesy biznesowe (np. łańcuch zaopatrzenia),
- technologie informacyjne (np. migracja danych do chmury).
Zarządzanie strategiczne – podsumowanie
Mamy nadzieję, że dzięki temu artykułowi już wiesz, czym jest zarządzanie strategiczne. Pamiętaj, że trzymanie się jego założeń w perspektywie długoterminowej potrafi przynieść ogromne korzyści, jak i uniknąć wielu problemów.
